Mmmm…ik ben dol op smažený rízek (gepaneerde schnitzel) en als we in Tsjechie zijn, eten we dit vaak. Vraag niet waarom maar ik was ineens nieuwsgierig naar de oorsprong van dit traditioneel stukje Tsjechisch stukje varken of kip. Volgens een legende moeten we de Tsjechische maarschalk Jan Josef Václav Radečky daarvoor bedanken.
Echt gebeurd: Jan Josef werd geboren in 1766 en was van Boheemse adel. Op 6-jarige leeftijd werd hij wees en zijn grootvader ontfermde zich over hem. Grootvader woonde in Praag en was een oud-officier. Het sprak voor zich dat er voor Jan Josef een glanzende carriere in het leger in het verschiet lag. Waarbij hij het uiteindelijk tot maarschalk bracht.
In die tijd behoorde Bohemen tot het Habsburgse rijk en Jan Josef diende dus in het Oostenrijkse leger en nam deel aan een groot aantal veldslagen. Hij vond daarbij zelfs Napoleon als tegenstander tegenover zich.
In 1848-1849 leidde Radečky het Oostenrijkse leger in de Slag van Lombardije – Venetie. Dit prille koninkrijkje werd bestuurd door koning Frans I van Oostenrijk. Maar de inwoners wilden veel liever bij Italie horen en ze werden daarbij geholpen door Sardinie dat in 1848 het koninkrijk binnen viel. Dankzij Radečky werd deze slag door Oostenrijk gewonnen.
Hij overlijdt uiteindelijk in 1858. Als eerbetoon aan de maarschalk schrijft Johan Strauss op enig moment de Radečky mars; dé toegift bij het 
Nieuwjaarsoncert dat ieder jaar vanuit Wenen wordt uitgezonden. Tot zover de geschiedenis.
Legende: het zou tijdens deze veldslag zijn dat Jan Josef kennis maakte met de gepaneerde schnitzel (de Italiaanse versie) en hij was zo enthousiast dat hij zelfs de koning hierover schreef. Hij kreeg opdracht om het recept mee te nemen naar Oostenrijk zodat de chefkok van de koning tot bereiding kon overgaan.
Onderstaand volgt het recept (vrij naar het boek De Boheemse Keuken uit 1983).
Wat hebben we nodig?
Mager kalfvlees of kipfilet (hoeveelheid naar keuze)
Paneermeel
Witte bloem
Eieren
Olie of reuzel
1 citroen
Bovengenoemde hoeveelheden zijn afhankelijk van de hoeveelheid vlees/kip dat je hebt.
Sla het vlees/de kip wat plat, maar sla het niet kapot. Kruid het vlees/de kip naar smaak met zout en peper Ik heb drie diepe borden klaar staan: één met bloem, één met de eieren (geklopt) en één met het paneermeel. Eerst haal ik het vlees/de kip aan beiden zijden door de bloem, dan door het eiermengsel en tenslotte door het paneermeel. Verwarm de olie of reuzel op hoog vuur, bak het vlees/de kip daarin, maar pas het vuur zodanig aan dat het vlees/de kip niet verbrandt. Dit zal ongeveer 10-15 minuten duren maar is natuurlijk afhankelijk van de dikte van het vlees/de kip. Serveer de smažený rízek direct.
O ja, in Tsjechie krijg je ook vaak smažený rízek die in frituurvet gebakken is. Die heb ik nog nooit gemaakt, maar hoor graag wat het recept daarvan is.